Қазақстан Республикасында міндетті әлеуметтік

медициналық сақтандыру (МӘМС) енгізу мәселелері бойынша

тезистер

Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру дегеніміз

не?

Ол халықтың денсаулық сақтау саласында әлеуметтік

қорғаудың бір тҥрі болып табылады. МӘМС Қазақстанның барлық

сақтандырылған азаматтарына жынысына, жасына, әлеуметтік

жағдайына, тҧрғылықты жерiне және табысына қарамастан

медициналық және дәрілік кӛмекке тең қолжетімділік жасауға

кепілдік береді.

Міндетті медициналық сақтандыру жҥйесі қалай жҧмыс

жасайды?

МӘМС мемлекет, жҧмыс беруші және әр адамның бірлескен

жауапкершілігіне негізделген. Мемлекеттік экономикалық

тҧрғыдан енжар халық (тӛменде тізімі) ҥшін жарналар тӛлейтін

болады. Жҧмыс берушілер - қызметкерлер ҥшін. Қызметкерлер

және салық органдарында тіркелген ӛзін-ӛзі жҧмыспен қамтыған

азаматтар - ӛздері ҥшін. Осылайша, қаржы ресурстарын тиімді бӛлу

қағидаты әрекет етеді – «бҥгін сіз ӛзгелерге кӛмектессеңіз - ертең

сізге кӛмектеседі» деген бірлескен міндеттеменің негізінде

мҧқтаждығы аз жандардан мҧқтаж адамдарға кӛмек жасалады.

МӘМС іске асырудың нысандары мен артықшылықтары:

- Әр тҥрлі табыс деңгейі бар адамдарға сапалы медициналық

кӛмекке тең қол жеткізуін қамтамасыз ету ҥшін қаржы ағындарын

қайта бӛлу қажеттілігі. Шығыс Еуропа, Жапония, Корея Кӛптеген

елдер осындай ҥлгісін таңдады;

- Ӛз денсаулығын нығайту арқылы және халықтың

денсаулығының ауыртпалығын бӛлу арқылы әлеуметтік

ынтымақтастыққа қол жеткізу;

- Азаматтардың жеке (қалта) шығыстарды азайту арқылы

денсаулық сақтаудың жалпы қҧнын арттыру мҥмкіндігі.

Дҥниежҥзілік банктің мәліметтері бойынша, қазіргі уақытта

Қазақстанда азаматтардың медицинаға жҧмсайтын жеке

шығындары 35% -дан асады , ал бҧл ЭЫДҦ елдерінде - 20%

деңгейінде. Мҧндай ҥлкен алшақтық Қазақстан отбасы әл-ауқатын

арттыруға қауіп тӛндіреді;

- Сақтандыру мәдениетін арттыру арқылы, денсаулық сақтауға

жҧмсалатын салық салу және бӛлудің айқындығы айтарлықтай

жетілдірілетін болады, сонымен қатар бейресми тӛлемдер

ӛзектілігін кеми тҥспек;

- А медициналық кӛмектің бірыңғай пакеті және еліміздің әрбір

тҧрғыны ҥшін тең қол жетімді болуі;

- медициналық қызмет кӛрсету сапасын жақсарту ҥшін,

медициналық ҧйымдардың арасында жоғары қҧзыреттілік және

бәсекеге қабілеттілікті жасау ҥшін, жаңа технологиялар мен оқыту

енгізуді кӛздейтін жағдай жасау;

- Әкімшілік шығындарды қысқарту арқылы денсаулық сақтау

жҥйесінің жоғары тиімділігін арттыру. Жеткізушілерден заттарды

және медициналық кӛмекті сатып алуды аймақтар бойынша бӛлу

ҥшін бірыңғай ереже жасау.

МӘМС жҥйесінің негізгі қағиалары:

- Әмбебаптылық;

- Әлеуметтік әділдік;

- Ынтымақтастық.

МӘМС қандай халықаралық тәжірибесі бар?

Аралас сақтандыру моделін әлемнің 30 елі таңдаған (Германия,

Франция, Жапония, Корея, Шығыс Еуропа)

Мысалы Чех Республикасында денсаулық сақтау

шығындарының 80%-н медициналық сақтандыру жарналары

арқылы қамтамасыз етіледі, Францияда - 75%, Эстонияда - 72%,

Германия - 66%, және т.б.

Германияда МӘМС ҥшін жҧмыс берушінің салымдары 7,3% -

ды қҧрайды жҧмысшылардың жарналары - 8,2%, тиісінше

Словакия 10% және 4%, Литвада 3% және 6%.

Әлеуметтік медициналық сақтандыру қорына (ӘМСҚ)

жарналарды кім төлейді?

МӘМС жҥйесінің қаражаты жҧмыс берушілердің,

қызметкерлердің, азаматтар ӛздері және халықтың әлеуметтік

қорғалмаған топтарына және жҧмыссыздар ҥшін мемлекеттік

бюджеттен тӛлемдері арқылы сақтандыруға арналған жарналардың

қаражатынан қҧралады.

Мәселен, 2017 жылғы 1 қаңтарынан бастап қолданыстағы

заңға сәйкес мемлекет халықтың әлеуметтік тұрғыдан осал

топтарына - 4%, 2018 жылы- 5%, 2023 жылы- 6%, 2024

жылы - 7% дейін тӛлейтін болады.

Заңда қарастырылған түзетулер бойынша 2018 жылғы 1

қаңтарынан бастап мемлекет халықтың әлеуметтік әлсіз

топтары үшін - 3,75% 2018 жылдан бастап - 4%, 2023

жылдан бастап- 6% жасау ұсынылады

Қызметкерлері үшін жұмыс берушінің салымдарын 2020

жылға дейін 5%-ға жеткізу үшін, 2017 жылдың 1

қаңтарынан бастап 2% тӛлейтін болады..

Заңда қарастырылған түзетулер бойынша: қызметкерлері

үшін жұмыс берушілердің тӛлем үлесі 2022 жылға дейін 3% -

ға жеткізу үшін 2017 жылдың 1 шілдесіен бастап 1% құрауы

мүмкін.

Дара кәсіпкерлердің, жеке нотариустардың, жеке сот

орындаушыларының, адвокаттардың, кәсіпқой

медиаторлардың, азаматтық-құқықтық сипаттағы

шарттар бойынша табыстар алатын жеке тұлғалардың

жарналары 2017 жылдың 1 қаңтарынан бастап - 2%, 2018

жылдың 1 қаңтарынан - 3%, 2019 жылдың 1 қаңтарынан -

5%, 2020 жылдың 1 қаңтарынан 7% құрайды.

Заңда қарастырылған түзетулер бойынша: Дара

кәсіпкерлердің, жеке нотариустардың, жеке сот

орындаушыларының, адвокаттардың, кәсіпқой

медиаторлардың, азаматтық-құқықтық сипаттағы

шарттар бойынша табыстар алатын жеке тұлғалардың

жарналары 2017 жылдың 1 қаңтарынан бастап - 5% жасау

ұсынылады.

Сонымен қатар, МӘМС бойынша салымшылардың тізімін

мынадай санаттардағы адамдармен толықтыру ұсынылады:

► Қазақстан Республикасында аккредиттелген, шет

мемлекеттердің дипломатиялық және оларға теңестiрiлген

ӛкiлдiктерде, шет мемлекеттердің консулдық мекемелерінде

ЖҰМЫС ІСТЕЙТІН АДАМДАРМЕН;

► халықаралық және қоғамдық ұйымдарда, шетелдік және

қазақстандық үкіметтік емес қоғамдық ұйымдар мен

қорларда (халықаралық шарттарға сәйкес салық агенттерi

емес) ЖҰМЫС ІСТЕЙТІН АДАМДАРМЕН;

Олар 2017 жылдың 1 шілдесінен бастап есептелген

ТАБЫСЫНАН 5% тӛлейді.

► ЕНЖАР ХАЛЫҚ - ӚЗГЕ ТҰЛҒАЛАР, СОНЫҢ ІШІНДЕ

«ХАЛЫҚТЫ ЖҰМЫСПЕН ҚАМТУ ТУРАЛЫ» ҚР ЗАҢЫНДА

БЕКІТІЛГЕН РЕСПУБЛИКАСЫ ӚЗІН-ӚЗІ ЖҰМЫСПЕН

ҚАМТУШЫЛАР;

►Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде тұрақты

тұруға кеткендерді қоспағанда, ҚАЗАҚСТАН

РЕСПУБЛИКАСЫНАН ТЫСҚАРЫ ЖЕРЛЕРДЕ КЕТКЕН

АЗАМАТТАР.

Олар 2018 жылдың 1 қаңтарынан бастап ең тӛменгі жалақы

мӛлшерінен 5% тӛлейді.

Мемлекет ӘМСҚ кім үшін жарна төлейді?

«Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы»

Заңның 28-бабының 4-тармағына сәйкес, мемлекет

азаматтардың 12 санаттары үшін МӘМҚ жарна тӛлейді:

1) балалар;

2) «Алтын алқа», «Күміс алқа» табыс етілген немесе

«Ардақты ана» атағын алған, сонымен қатар, I және II

дәрежелі «Ана даңқы» ордендерімен марапатталған кӛп

балалы аналар;

3) Ұлы Отан соғысының қатысушылары мен мүгедектері;

4) мүгедектер;

5) жұмыссыз ретінде тіркелген тұлғалар;

6) интернаттық мекемелерде оқитын және тәрбие алушы

адамдар;

7) орта, техникалық және кәсіптік, орта бiлiмнен кейiнгi,

жоғары білім және резидентура түріндегі жоғары оқу

орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында күндізгі оқу

бӛлімінде оқитын адамдар;

8) бала (балалар) туу бойынша, бала асырап алу, жаңа туған

баланы (балаларды) (бала асырап алу), үш жасқа дейінгі

бала күтімі бойынша (балаларды)) демалыстағы адамдар

9) жұмыс жасамйтын жүкті әйелдер, сондай-ақ баланы iс

жүзiнде тәрбиелеп отыған жұмыссыздар (үш жасқа

дейінгі);

10) зейнеткерлер;

11) соттың үкімі бойынша қылмыстық-атқару

(пенитенциарлық) жүйесінің (ең тӛменгі қауіпсіздік

ұйымдарын қоспағанда)мекемелерінде жазасын ӛтеп

отырған адамдар;

12) уақытша ұстау изоляторларында мен уақытша ұстау

изоляторларында ұсталатын адамдармен.

Бұл жағдайда арнайы мемлекеттік органдардың, әскери,

қызметкерлер, құқық қорғау органдарының қызметкерлері

жарналар тӛлеуден босатылады, бірақ олар жеке желі

мекемелерінде медициналық кӛмек алуды жалғастырады.

Заңда қарастырылған түзетулер бойынша: мемлекет

жарналарын тӛлейтін адамдардың санаттарының тізбесін

кеңейтуді ұсынылады:

►18 жасқа дейінгі мүгедек бала күтіміне айналысатын

жұмыссыз тұлғалармен;

► жұмыссыздар оралмандармен (Тіркелген күннен бастап 1

жыл ішінде)

► Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты

тұратын шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдармен

(Заңның 26-бабының 1-тармағында кӛзделген адамдардың

санаттары үшін: балалар, зейнеткерлер, мүгедектер,

студенттер, т.б.).

Сақтандыру қаражаттары қайда жіберіледі?

МӘМС қатысушыларының барлық қаражаттары әлеуметтік

медициналық сақтандыру қорының (ӘМСҚ) жинақталатын болады.

Қор қол қойылған келісім-шарттың шарттарына сәйкес

медициналық қызметтер жеткізушілерге тӛлемдер жасайды. ӘМСҚ

мҥшелері жеке табысына және қордағы жинағының кӛлеміне

қарамастан, тең қызметке қол жеткізеді. Азаматтар мен денсаулық

сақтау ҧйымдары қызметтер қорының сапасы мен толықтығы

туралы шағымдар жібере алады.

ӘМСҚ негізгі функциялары

Қоры МӘМС тегін медициналық кӛмектің (МҚТКК) кепілдік

берілген кӛлеміне және стратегиялық сатып алу бойынша

қаржылық есеп ретінде әрекет етеді.

«Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы»

Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес азаматтар ҥшін

медициналық қызметтердің пакеттерін 2 тҥрі берілетін болады:

Бірінші - базалық пакеті республикалық бюджеттен

қаржыландырылатын, медициналық кӛмектің мемлекеттік-кепілдік

берілген кӛлемі. Бҧл пакет Қазақстанның барлық азаматтарына қол

жетімді болады. Ол мыналарды қамтиды: жедел жәрдем және

санитариялық авиация, әлеуметтік мәні бар және тӛтенше жағдайда

ауруларға медициналық кӛмек, профилактикалық егулер.

Ӛзін-ӛзі ӛнімсіз жҧмыспен қамтамасыз етуші адамдарға 2020

жылға дейінгі республикалық бюджет есебінен амбулаториялық

дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету амбулаториялық кӛмекті

кӛрсетіледі.

Екінші - жаңадан қҧрылған медициналық сақтандыру қорынан

кӛзделген сақтандыру пакеті. Ол мыналарды қамтиды:

амбулаториялық-емханалық кӛмек, (әлеуметтік мәні бар аурулар

қоспағанда) стационарлық медициналық кӛмек, (әлеуметтік мәні

бар аурулар қоспағанда) стационарлық медициналық кӛмек,

қалпына келтіру емдеу және медициналық оңалту, паллиативті

кӛмекті және мейірбикелік кҥтімді, жоғары технологиялық кӛмек.

МӘМС шеңберінде қандай қандай қызметтерді сақтандыру

пакеті қарастырылған?

- Сақтандырылған азаматтарға амбулаториялық дәрі-дәрмекпен

қамтамасыз ету Амбулаториялық-емханалық кӛмек;

- Стационарлық медициналық кӛмек кӛрсету;

- Жоғары технологиялық медициналық қызметтер;

Стационарлық медициналық кӛмек кӛрсету;

- Ҧзақ мерзімді медбикелік кӛмек;

- Дәрі-дәрмектер.

Айта кететін жайт, ӘМСҚ табысы артуына есебінен халық

ҥшін қолжетімді кӛмек пакеті ӛсетін болады.

Қандай қызметтер ТМККК шеңберінде ұсынылатын

болады?

әлеуметтік мәні бар аурулардың емдеу (туберкулез,

психикалық ауру, және т.б.);

- шҧғыл медициналық кӛмек;

-Санитарлық авиациялық;

- Вакцинация.

Бҧл сақтандыру бар-жоғына қарамастан, барлық негізгі

қызметтер жиынтығы болып табылады.

МАҢЫЗДЫ! Мемлекет кез келген модель ҥшін де халықтың

әлеуметтік осал топтарына медициналық қызмет кӛрсету ҥшін

жауапты болып табылады

МӘМС қорына қатысты мемлекет қандай кепілдіктер

береді?

Мемлекеттік МӘМС қорын тҥсетiн қаражатты қаржылық

тҧрақтылығын және тҧтастығын қамтамасыз етеді. Оның

активтерін қаржы қҧралдарына орналастыруды тек қана Ҥкімет

айқындайды және Қазақстан Республикасының Ҧлттық Банкі

басқарылатын ретпен жҥзеге асырылады. Қоры олардың табысы

сәйкес қатаң ӛз міндеттемелерін тудырады, сондай-ақ, МӘМҚ

кҥтпеген шығыстар резервтерді қалыптастыру қарастырылған.

МӘМС жҥйесінде сақтандырылғандар ҥшін қандай денсаулық

сақтау мекемелері қызмет кӛрсетеді?

ӘМСҚ шарт жасасқан ҧйымдарда. Бҧл келісім-шарт

мемлекеттік және жеке мекемелермен жасалатын болады.

Қорымедициналық қызметтер провайдерлерінің қатаң таңдауын

жҥзеге асырады. Барлық жеткізушілер ҥшін бірыңғай іріктеу

ӛлшемдері болады. Белгіленген талаптарға сай келетiндер ғана,

сақтандырылған кӛмек кӛрсетеді. Осылайша, Қор ӛз мҥшелеріне

жеке немесе мемлекеттік медициналық ҧйымда ӛтуіне таңдау

ҧсынады.

Медициналық сақтандыру болуын қалай анықтайды?

Адамда медициналық сақтандыру бар екендігін білу ҥшін,

медициналық мекеме қызметкерлері бір электрондық деректер

базасына оның ЖСН енгізсе жеткілікті. Жарналар жасалған болса,

сақтандыруыбар адам медициналық ҧйымда кӛзделген

қызметтердің барлық спектрін пайдалануға қҧқығы бар. Егер жоқ

болса, оған кепілді медициналық кӛмек кӛрсетілетін болады және

басқа да шығындар аясында кӛмек ҥшін ол ӛзі тӛлейтін болады.

Табысы төмен немесе ешқандай табысы жоқ өзін-өзі

жұмыспен қамтитын ауыл тұрғындары қадайша қор мүшесі

бола алады?

Жҧмыс болмаған жағдайда, жҧмыспен қамту органдарында

тіркелген және жҧмыссыз мәртебесін алуы тиіс.

Жеке кәсіпкерлер жергілікті салық органдарына тіркелу керек.

Ең тӛменгі жалақыдан 2% мӛлшерінде ай сайын, екінші

деңгейдегі банктер арқылы жарналар тӛлеуді жҥзеге асыру қажет.

Заңда кӛрсетілген тҥзетулерге сәйкес: енжар халықтың екінші

деңгейдегі банктер арқылы 1 ең тӛмен жалақы мӛлшерінен 5%

тӛлеуі ҧсынылады.

МӘМС енгізудің медициналық қызметкерлерге қандай

пайдасы бар?

Бҧл тҧрақты табыс ӛсу перспективасымен қаржыландыру,

барлық бизнес-процестерді басқарудағы автономия, қағазбен

артық жҧмыстан қҧтылу. МӘМС шарттары аясында науқастар ҥшін

бәсекелестік артады, бҧл жалақысның кӛтерілуне және еңбек

жағдайларын жақсаруына мотивация болып табылады.

МӘМС енгізу жалпы тәжірибелік дәрігерлердің 1 участоктағы

жҥктемесін 2000 адамнан біртіндеп 1500 адамға дейін азаюын

жоспарлап отыр, экономикадағы орташа жалақы салыстырғанда

денсаулық сақтау қызметкерлерінің жалақысын кезең-кезеңмен

арттыруды кӛздейді.

МӘМС енгізуден күтілетін нәтижелері қандай?

МӘМС енгізуден халық ҥшін кҥтілетін нәтижелер: сапалы

медициналық кӛмекке қол жетiмдiлiгi, денсаулық сақтау жҥйесі,

халықтың сҧранысына сай болады, қоғамдық денсаулық сақтау

жақсарту және ӛмір сҥру ҧзақтығы арттыру, амбулаториялық

деңгейде дәрімен қамтамасыз пакетін кеңейту.